کوچینگ شناختی، فرآیندی است که به افراد کمک می‌کند سازه‌ها و مهارت‌های شناختی خود را شناسایی، اصلاح و تقویت کنند. انسان‌ها در دو بُعد اصلی به کوچینگ شناختی نیاز دارند: اصلاح سوگیری‌ها و تقویت مهارت‌های شناختی. این دو بُعد نقش اساسی در ارتقای کیفیت زندگی و دستیابی به عملکرد بهتر دارند.
سوگیری‌های شناختی
یکی از چالش‌های اصلی ما، گرفتار شدن در دام سوگیری‌های شناختی است که می‌توانند تأثیر منفی بر کیفیت زندگی و باورهای ما داشته باشند. نمونه‌هایی از این سوگیری‌ها عبارتند از:
•خطای فاجعه‌سازی: تمایل به بزرگنمایی مشکلات.
•خطای شخصی‌سازی: نسبت دادن مسائل به خود بدون دلیل منطقی.
•خطای کلیشه‌سازی: استفاده از تعمیم‌های نادرست و کلیشه‌ها.
•خطای ذهن‌خوانی: فرض اینکه می‌دانیم دیگران چه فکر می‌کنند.
سوگیری‌های شناختی باعث شکل‌گیری باورهای نادرست و کاهش کیفیت زندگی می‌شوند. کوچ شناختی به افراد کمک می‌کند تا این سوگیری‌ها را شناسایی کنند و با نگرشی جدید و آگاهی بیشتر برای اصلاح آن‌ها اقدام کنند. بر اساس مدل کوچینگ شناختی-رفتاری (CBC)، افکار نادرست منجر به احساسات نادرست می‌شوند و این احساسات نیز رفتارهای نادرست را به دنبال دارند. این چرخه معیوب می‌تواند با کمک کوچ شکسته شود و به جای آن، افکار مثبت، احساسات بهتر و در نهایت رفتارهای مناسب شکل بگیرد.
تقویت مهارت‌ها و سازه‌های شناختی
کوچ شناختی در بخش دیگری از فعالیت‌های خود، بر تقویت مهارت‌ها و سازه‌های شناختی که پایه و اساس رفتارها و عملکردهای ما هستند تمرکز می‌کند. برخی از این سازه‌های شناختی عبارتند از:
- توجه و تمرکز
- حافظه فعال
- قدرت یادآوری و به خاطر سپردن
- پردازش اطلاعات ذهنی
- کنترل و مهار تکانه‌ها
- انعطاف‌پذیری ذهنی
کوچ شناختی با تقویت این مهارت‌ها به بهبود مهارت‌های شناختی پیشرفته‌تری مانند مدیریت هیجان، مدیریت زمان، خلاقیت و نوآوری کمک می‌کند. در نتیجه رفتارهایی همچون مسئولیت‌پذیری، وظیفه‌شناسی، ایده‌پردازی، مشارکت‌پذیری، توانایی همدلی و درک دیگران در فرد تقویت می‌شود.
نقش کوچ شناختی
کوچ شناختی نه تنها به شناسایی و اصلاح سوگیری‌ها کمک می‌کند، بلکه با توانمندسازی مراجع او را نسبت به اهمیت سازه‌ها و مهارت‌های شناختی آگاه می‌کند. این آگاهی به مراجع امکان می‌دهد تا به طور مستقل راه‌های بهبود و تقویت این سازه‌ها را بیابد و در نهایت به بهبود رفتارها و عملکرد خود دست یابد. کوچ شناختی با بهره‌گیری از مهارت‌های تخصصی خود نقشی کلیدی در توانبخشی و ارتقای کیفیت زندگی افراد ایفا می‌کند.
