تربیت کوچ حرفه‌ای در کشورهای مختلف به منظور توانمندسازی افرادی است که تمایل دارند کوچینگ را به عنوان یکی از حرفه‌های اصلی یا مکمل خود انتخاب کنند. این افراد، با کسب مهارت‌ها و دانش تخصصی کوچینگ، می‌توانند خدمات خود را در حوزه‌های فردی یا سازمانی ارائه دهند. روند تربیت کوچ حرفه‌ای عموماً در دو سطح طراحی می‌شود که هر سطح، توانمندی‌ها و مهارت‌های خاصی را پوشش می‌دهد.
مرحله اول: Self Coaching یا خودکوچینگی
در این مرحله، تأکید بر یادگیری مهارت‌های پایه و توسعه فردی است. افراد می‌آموزند که چگونه توانمندی‌ها و مسئولیت‌پذیری شخصی خود را افزایش دهند و به خودآگاهی بیشتری دست یابند. این سطح برای افرادی طراحی شده است که تازه وارد دنیای کوچینگ می‌شوند و نیاز دارند ابتدا روی خود کار کنند.
مرحله دوم: کوچینگ دیگران
پس از تسلط بر مفاهیم و مهارت‌های پایه، کوچ‌ها در این مرحله قادر خواهند بود مراجعان خود را در مسیر خودتوانمندسازی و خودآگاهی هدایت کنند. هدف این است که مراجعان بتوانند نگرش‌ها و رویکردهای خود را بهبود بخشیده و به رشد شخصی و حرفه‌ای دست یابند.
نهادهای بین‌المللی فعال در حوزه کوچینگ
دو نهاد اصلی در سطح بین‌المللی، در زمینه آموزش و صدور گواهینامه‌های کوچینگ فعالیت دارند: فدراسیون بین‌المللی کوچینگ (ICF) و انجمن بین‌المللی کوچینگ (ICI).
فدراسیون بین‌المللی کوچینگ (ICF)
فدراسیون بین‌المللی کوچینگ، به عنوان یکی از معتبرترین مراجع در حوزه کوچینگ، برنامه‌های آموزشی خود را در سه سطح ارائه می‌دهد:
- سطح اول ( ACTSH یا ACC یا Associate Certified Coach ): شامل ۶۰ ساعت آموزش برای یادگیری مهارت‌های پایه کوچینگ. افراد در این سطح به عنوان دستیار کوچ شناخته می‌شوند.
- سطح دوم (ACPT یا PCC) : با ۱۲۰ تا ۱۳۰ ساعت آموزش، شرکت‌کنندگان به سطح کوچ حرفه‌ای ارتقا می‌یابند.
- سطح سوم (MCC): بالاترین سطح که نیازمند ۳۰۰ تا ۴۰۰ ساعت آموزش و تجربه عملی است. این سطح برای افرادی طراحی شده است که به دنبال دستیابی به جایگاه Master Coach هستند.
با این حال، به دلیل تحریم‌ها، فدراسیون بین‌المللی کوچینگ در ایران آزمون برگزار نمی‌کند و مدارک اعطاشده در داخل کشور از اعتبار بین‌المللی برخوردار نیستند.
انجمن بین‌المللی کوچینگ (ICI)
انجمن بین‌المللی کوچینگ، مستقر در آلمان، خوشبختانه ایران را تحریم نکرده و مدارک معتبری به فارغ‌التحصیلان ایرانی اعطا می‌کند. این انجمن نیز دارای چندین سطح آموزشی است:
- سطح مقدماتی (Fundamental) : شامل ۶۰ ساعت آموزش پایه کوچینگ.
- سطح پیشرفته (Advanced): برای توسعه مهارت‌های کوچینگ در مراحل پیشرفته.
- سطح حرفه‌ای (Expert): تمرکز بر ارائه خدمات حرفه‌ای کوچینگ.
- سطح ارشد (Master Coach): نیازمند ۴۰۰ ساعت آموزش و تجربه عملی.
علاوه بر این، انجمن ICI جایگاه‌های دیگری نظیر Trainer (مدرس کوچینگ) و Master Trainer (مدرس ارشد کوچینگ) را نیز تعریف کرده است. برای دستیابی به این جایگاه‌ها، افراد باید بین ۵۶۰ تا ۵۸۰ ساعت آموزش را تکمیل کنند.
وضعیت کوچینگ در ایران
در ایران، فعالیت‌های مرتبط با تربیت کوچ حرفه‌ای توسط نهادهای مختلفی از جمله سازمان فنی و حرفه‌ای و مؤسسات آموزشی انجام می‌شود. این سازمان‌ها، سطح یک کوچینگ را مطابق با استانداردهای بین‌المللی ICI و ICF آموزش می‌دهند. در حال حاضر، امکان دریافت گواهینامه‌های فنی‌حرفه‌ای برای دوره‌های سطح یک فراهم است.
با توجه به محدودیت‌های موجود، افرادی که تمایل دارند در سطح بین‌المللی به فعالیت بپردازند، معمولاً دوره‌های ICI را انتخاب می‌کنند، زیرا این نهاد مدارک معتبری صادر کرده و آن‌ها را در سطح جهانی به رسمیت می‌شناسد.
نتیجه‌گیری
تربیت کوچ حرفه‌ای نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، آموزش گسترده و تجربه عملی است. نهادهای بین‌المللی نظیر ICF و ICI مسیرهای مشخصی برای آموزش و گواهینامه‌دهی طراحی کرده‌اند که هرکدام اهداف و نیازهای مختلفی را پوشش می‌دهند. در ایران نیز، علی‌رغم محدودیت‌های موجود، بسترهای مناسبی برای آموزش و توسعه کوچینگ فراهم شده که افراد می‌توانند از آن بهره‌مند شوند و در مسیر حرفه‌ای خود گام بردارند.
